اقدام پژوهی « توجّه به ریاضی»

الف

تقدير و تشكّر:

حمد و سپاس شایسته ی خداوند متعال است كه توفيق انجام اين پژوهش را به ما عنايت فرمود و با تشكّر فراوان از کلیه دوستان و همکارانی كه ما را در انجام اين پژوهش راهنمايي فرمودند،‌ سلامتي و سربلندي و توفيق روزافزون ايشان را از خداوند بلندمرتبه خواستارم.

حمید فتحی زاده

اردیبهشت 1390

مقدّمه

درمورد ریاضیات واهمیّت آن درزندگی کتب و مقالات زیادی نوشته شده است .در اهمیّت آن گفته اند که «ریاضی زبان علم است »ومی تواند از همان ابتدا دقّت ، تأمل ،ابتکار وقوّه ی نوآوری وخلاقیت و TRIZ1را در فراگیران تقویت نماید. ونباید ریاضی را درس داد بلکه باید آن را یاد داد و فهماند .به خاطر داشته باشیم که مراد از یاد دادن همان است که معلّم دست شاگرد را بگیرد وپا به پا او را ببرد تا راه رفتن (ریاضی )را بیاموزد.

درس ریاضی یکی از دروس مهم و اساسی یادگیری در پایه های مختلف تحصیلی است ؛که لزوم توجّه دقیق و

عالمانه همکاران نسبت به آن را بیش از پیش می طلبد ؛چرا که این درس مقدّمه ی ورود به جامعه و سایر مقاطع تحصیلی قرار می گیرد. با شاخص قرار دادن این درس ، انتظار می رود فراگیران در سال های آتی نه تنها در این درس با مشکلی برخورد نکرده ، بلکه بتوانند از عهده ی انجام مسئولیّت های محوله در زندگی بر آیند.

با توجّه به اینکه از سوی اداره آموزش و پرورش شهرستان، شعار امسال آموزشی مبتنی بر« توجّه به ریاضی» نام گذاری شده بود ،من و همکارم این شعار را سرلوحه کار خود قرار داده و تلاش نمودیم گامی هر چند کوچک در تحقق این شعار برداریم و پژوهش حاضر نتیجه ی این اقدام مبارک است .

1-؟TRIZواژه برگرفته شده از حروف اول كلمات در عبارت روسي زير مي‌باشد : (TeoriyaResheniyaIzobrototelskikh(Zadatchكه برابر انگليسي آن عبارت TheoryofInventiveProblemSolvingTIPSبا مخفف است كه به معناي نظريه حل ابداعانه مساله مي‌باشد . اين دانش در سراسر جهان TRIZشناخته شده است.

1- پیشینه ی تحقیق :

در طی چندین سالی که در این پایه تدریس نموده ایم همواره سعی کرده ایم قبل از تدریس فهرستی از مشکلات و چالش های فراروی تدریس تهیّه کنیم و در جهت رفع آن ها بصورت علمی و کاربردی راهکاری بیابیم چرا که اگر جو مثبت و سالمي بر كلاس حكمفرما نباشد بر ميزان ناسازگاري دانش آموزان افزوده خواهد شد.چنانچه اعضاي يك كلاس، كلاس درس را محيطي امن و عاطفي و مثبت ارزيابي نكنند اين اطمينان كه احساسات و عواطف خود را با مربيان آموزشگاه در ميان بگذارند را از دست خواهند داد و بر ميزان ناسازگاري عاطفي آنان افزوده خواهد شد.هر اندازه جو كلاس براي دانش آموزان ناسالم و نامطلوب باشد دانش آموزان در آن كلاس احساس دوستي و صميميت با ساير افراد را نخواهند داشت و روابط اجتماعي آنان نيز به نوعي مختل خواهد شد و چه بسا در امر تعلیم و تربیت1 مشکلات و اگر جو كلاس درس از لحاظ اجتماعي ناسالم باشد دانش آموزان انتظارات و اهداف آموزشي را برآورده نخواهند كرد.از این رو اعتقادمان بر این است که هر مشکلی در کلاس راه حلی دارد.

امسال هم بر اساس بررسی ها همواره با مشکل بزرگ عدم انگیزه فراگیران در دروس به خصوص در درس ریاضی مواجه بودیم و چنین به نظر می رسید که درس ریاضی چندان برای ما و فراگیران پرنشاط و فعّال نیست. لذا با مطالعه کتب و مجلات و مقالات و سایر وسایل آموزشی پیگیر راه حلی برای این مشکل شدیم . دیدگاه صاحب نظران روانشناسی را در این مقوله مطالعه کردیم ولی هرچه جلوتر می رفتیم راهکار عملی مناسبی نیافتیم تجربیاتی که در این زمینه صورت گرفته بود را به کار بردیم ولی باز وضعیت کلاس به همان صورت نامطلوب بود . ازاین رو تصمیم گرفتیم تجربه ای که فوق العاده مؤثر بود را عملی کنیم و پژوهش حاضر نتیجه این اقدام عملی برای بالا بردن انگیزه در فراگیران است.

1- INSTRUCTION AND EDUCATION

2- اهداف تحقیق :

1-2- هدف کلی :

« چگونه می توانیم انگیزه ی دانش آموزان را برای فراگیری در درس ریاضی پایه ی پنجم دبستان شهید منتظری شهر ترکالکی در سال تحصیلی 90-1389 بهبود بخشیم ».

2-2- اهداف جزئی: چگونه می توانیم

1-2-2- کمک کنیم فراگیران نسبت به ریاضی احساس نیاز کنند.

2-2-2- نسبت به این کتاب علاقه نشان دهند.

3-2-2- نمرات پایین را به نمرات عالی برسانیم .

4-2-2- شوق ، رغبت و رقابت سالم را جایگزین سستی ، تنبلی و ناامیدی کنیم .

تصاویر: یادگیری به روش مشارکتی و فعّال

3- آماده سازی شرایط :

قبل از هر اقدامی تصمیم گرفتیم برنامه ریزی کنیم1 ونظر خود دانش آموزان را درباره ی موضوع جویا شویم .پس رو به بچه ها کرده و گفتیم: « بچه ها همان گونه که مشاهده می کنید زنگ های تدریس ریاضی مثل سایر زنگ ها فعّال نیست و کلاس سرد و بی روح و کسل کننده ، هم برای شما و هم برای ماست و اصولاً شوق و رغبت و انگیزه برای یادگیری در تعداد زیادی از شما نمی بینم .علّت چیست» ؟

پاسخ آن ها به ترتیب اولویت شامل موارد زیر بود:

1- سخت بودن کتاب : از نظر حجم –ساختار و عدم جذابیت

2- ضعف معلمان گذشته در تدریس شامل:

1-2- بی انگیزه بودن

2-2- عدم تسلط بر تدریس

3-2- استفاده نکردن از وسایل کمک آموزشی

4-2- خشک و مقرراتی بودن و ندادن مشارکت فراگیران درتدریس

3- مشکلات خانوادگی و محیطی

4- مشکلات بازیگوشی ، بی انظباطی و....توسط دانش آموزان و....

همه و همه مواردی بودندکه باعث افت تحصیلی و از بین رفتن انگیزه در فراگیران شده است

بعد از تجزیه و تحلیل نظرات فراگیران از آنها خواسته شد که برای ایجاد علاقه و انگیزه نسبت به ریاضی آنچه مربوط به معلم و اولیا است تلاش خواهیم کرد که رفع نماییم ولی آنچه مربوط به شماست .باید همت کنید تا رفع نماییم . حالا اگر تاش کنید و نمرات خوب بیاورید دوست دارید چه جایزه ای بگیرید.؟

پس از کمی تأمل به ترتیب علاقه مندی به جوایز زیر به دست آمد:

1- توپ فوتبال

2- لباس ورزشی

3- توپ و راکد تنیس

4- کفش

5- کتاب قصّه

سپس میزان علاقه فراگیران به جوایز زیر را با مدیر و اولیا محترم آنها در میان گذاشته و با رضایت کامل قبول نمودند که همکاری مادی و عاطفی و روانی در اجرای طرح داشته باشند.

1- برنامه ریزی یعنی تدبیر آگاهانه برای رسیدن به اهداف معین که شامل طرح ریزی ، هجرا و ارزشیابی است.(شیخاوندی)

4- بیان مسئله :

انگيزه پيشرفت عبارت است از گرايش همه‌جانبه به ارزيابي عملكرد خود با توجه به عالي‌ترين معيارهاي تلاش براي موفقيت در عملكرد و برخورداري از لذتي كه با موفقيت در عملكرد همراه است. مربيان و معلمان مي‌توانند با اعمال شيوه‌هاي مناسب، انگيزه پيشرفت را در كودكان ايجاد كنند و همچنين با آگاهي از انگيزه و نقش موثر آن در پيشرفت تحصيلي د.آ مي‌توانند به صورت منظم آن را جهت دهند. شايد بتوان يكي از دلايل افت تحصيلي را ناشي از ضعف يا عدم انگيزه پيشرفت دانست.

اگر دانش‌آموزي نتواند انگيزه خود را به زمينه و رشد مورد نظر خود منتقل كند، به كسب موفقيت نائل خواهد شد. چرا كه انگيزه پيشرفت را كه نيروي محركه آن محسوب مي‌شود را ندارد. چون بدون انگيزه و برحسب تصادف و شانس، يك نمره آورده و در يك زمينه يا رشته علمي در آن موارد كسب و تحصيل نموده است. بايستي قبول كنيم چنانچه به اين امر مهم توجه نگردد، نيروهاي عظيم انسان كه آينده درخشان يك كشور را تشكيل مي‌دهند، تلف خواهند شد. به نظر مي‌رسد كه تحصيل به عنوان يك امر تقليدي در آمده است. تحصيلي كه در آن انگيزه پيشرفت وجود نداشته باشد، ‌بي‌حاصل و بي‌نتيجه است. اينكه چه تعداد از محصلين داراي انگيزه پيشرفت تحصيلي هستند و چه تعداد از محصلين از زمينه تحصيلي خود رضايت دارند، از سوالات اساسي و جدي مي‌توانند باشند.

يكي از اهداف برنامه‌هاي آوپ يك كشور، بايد انجام طرح‌هاي پژوهشي و آموزشي براي انگيزه پيشرفت دانش‌آموزان و سپس تقويت و هدايت اين انگيزه است. پژوهش‌هاي روان‌شناسي نشان داده كه مي‌توان اين انگيزه را در د.آ ايجاد كرد كه آن انگيزه نيز به نوبه خود موجب پيشرفت تحصيلي و در نهايت باروري نيروي انديشه خواهد شد و در مقايسه با آنهايي كه انگيزه پيشرفت ضعيفي دارند، در يادگيري عملكرد بهتر و سريع‌تر هستند. شرايط اصلي اين است كه هر مسئله‌اي نمي‌تواند نظر همه دانش‌آموزان را به خود جلب كند و بايد به تفاوت فردي نيز توجه شود.

تاثير انگيزش بر پيشرفت تحصيلي:

انگيزش نه تنها در مراكز صنفي موجب پيشرفت مي‌شوند، در امر تعليم و تربيت هم تاثير بيشتري دارد. انگيزش، پيشرفت قادر است د.آ را براي درس خواندن برانگيزد. در حقيقت نشان داده شده است كه انگيزه پيشرفت مي‌تواند يادگيري را تسهيل بخشد. افرادي كه داراي پيشرفت بيشتري هستند، با كوشش و جديت بيشتري به امر تحصيل پرداخته‌اند. اين افراد در هر جا و در هر سازماني مشغول به كار شوند، موجب پيشرفت آن سازمان مي‌گردند. لذا يكي از كارهاي اساسي مراكز صنعتي و آموزشي اين است كه چنين افرادي را شناسايي و در پست‌هاي خاص و حساس قرار دهند. (فرد رمزي، 1377).

ويژگي‌هاي افراد پيشرفت‌گرا:

اين قبيل افراد، داراي اعتماد به نفس هستند و مسئوليت فردي را ترجيح مي‌دهد و علاقه دارند كه به طور ملموس و عيني از نتايج كار خود آگاه شوند. نمره‌هاي درسي آنان خوب است و در فعاليت‌هاي اجتماعي و دانشگاهي شركت مي‌كنند. در انجام كارهاي مهم و اساسي همكاري را در حد استعداد خود با متخصصان و صاحب‌نظران بر دوستان ترجيح داد و در برابر فشارهاي اجتماعي بيروني مقاومت نشان مي‌دهند. اگر كاري را در حد استعداد خويش ببينند، گاه ريسك نموده و دل به دريا مي‌زنند.

تحقيقات نشان مي‌دهد كه انگيزه پيشرفت در مادران، فرزندان پيشرفت‌گرا در مقايسه با مادران فرزنداني كه انگيزه پيشرفت در آنان ضعيف است، بيشتر بوده است. اين مادران انتظار بيشتري از فرزندان خود در كسب مهارت‌هاي استقلال داشته‌اند. به عنوان مثال، مادران كودكان پيشرفت‌گرا در 7 سالگي از فرزندان خود انتظار داشتند كه رفت و آمد در انظار را ياد بگيرند، كارهاي مشكل و جديدي انجام دهند، شخصاً دوستاني براي خود پيدا كنند و سعي كنند در كارهايي كه مستلزم رقابت است، برتري نشان دهند. اين مادران از موقعيت فرزندان خود ابراز خشنودي مي‌كردند و در چنين مواردي آنان را به آغوش مي‌كشيدند و مي‌بوسيدند. برعكس، مادراني كه انگيزه پيشرفت در آنان ضعيف بوده و محدوديت‌هاي بيشتري قائل بودند و آن گاه با اعتماد به نفس كودكان خود را تشويق نمي‌كردند، فرزندان آنها متكي به خانواده بودند. در مجموع باید جهت تقویت انگیزه در فراگیران همت گماشت که این کار فقط با یادگیری متعهدانه 1 محقق خواهد شد .

پس با توجّه به آنچه گفته شد مسئله این است که :« چگونه می توانیم انگیزه ی دانش آموزان را برای فراگیری درس ریاضی در پایه ی پنجم در دبستان شهید منتظری شهر ترکالکی بهبود بخشیم ».

تصویر: تقویت انگیزه و نشاط برای فعّالیّت

1- یادگیری متعهدانه رویکردی جدید در برنامه ریزی است که طرفداران این نظریه معتقدند که توانایی مهمتر از دانایی است و بیان می کنند که با انجام دادن یادگیری حاصا می شود(LERNING BY DOING)- برگرفته از کتاب روش های پیشرفته تدریس دکتر اسد ادیب نیا(1389)-دانشگاه آزاد شوشتر

5- بیان وضعیّت موجود

آنچه مورد پژوهش قرار گرفته پایه ی پنجم پسرانه دبستان شهید منتظری شهر ترکالکی از مدارس تابعه ی اداره آموزش و پرورش شهرستان گتوند می باشد .مدرسه ای نیم وقت که تایم مخالف آن دبستان دخترانه ی تربیت مشغول درس هستند. این دبستان در سال 1363ه.ش. تأسیس ودر سال 1384ه.ش تجدید بنا شد . مساحت این دبستان 1250 متر مربع و زیر بنای 600 مترمربع می باشد . نوع ساختمان آجری و دارای 5 کلاس درس برای پنج پایه و دو دفتر برای دو تایم و یک نماز خانه که سالن اجتماعات نیز هست و مساحت آن تقریباً 30 متر مربع است البته به علت کمبود فضا کلاس های مهد کودک هم در این مکان برگزار می شود . این دبستان دارای آبدارخانه و سرویس بهداشتی و حیاط مدرسه به عنوان میدان ورزشی هم مورد استفاده قرار می گیرد. از نظر نیروی انسانی کادر مدرسه شامل مدیر مستقل ، 5 آموزگار برای پنج پایه و یک مربی پرورشی و یک مربی ورزشی و یک خدمتگزار می باشد که تعداد کل پرسنل 9 نفر و تعداد کل دانش آموزان در مجموع 100 نفر و پایه ی پنجم مورد پزوهش دارای 19 دانش آموز می باشد.

تصاویر: نمای دبستان شهید محمّد منتظری شهر ترکالکی

6- ملاک ها و نشانگرهای مربوط به آن :

با توجّه به مشاهدات عینی و بررسی نمرات و فعالیّت های فراگیران در کلاس درس ریاضی پایه پنجم عدم انگیزه در فراگیری این درس کاملاً مشهود بود. مثلاً وقتی وارد کلاس شدیم یکی از فراگیران با صدای بلند گفت : « باز هم ریاضی ! ». و اکثراً تکالیف جلسه قبل را انجام نداده بودند .وهمیشه سرکلاس سراغ ساعت و اینکه کی زنگ به پایان میرسد را می گرفتند.یا مثلاً بیشتر آن ها اجازه برای رفتن بیرون می کردند و رخوت و سستی در حرکات و نگاه آن ها پیدا بود این موارد و سایر موارد دیگر نشان از عدم انگیزه در فراگیران ، ما را مصمم در حل این مشکل می نمود.

تصویر: نمونه ای از کلاس سرد و بی روح

7- آنچه لازم است تغییر یابد:

با توجّه به آنچه گفته شد و برای این که بتوانیم درباره ی پرسشی که مطرح کرده بودیم راهی بیابیم، سعی کردیم این رفتار نامطلوب را تغییر داده ، و به دنبال رفع این مشکل بر آمدیم چرا که این وضعیت اصلاً مناسب نبود و باید اقداماتی جهت رفع مشکل انجام می دادیم از این رو با توجّه به علاقه فراگیران به جوایز مورد پیشنهاد تصمیم گرفتیم چایزه بدهیم اما فکر کردیم که اگر فوراً برای کار مطلوب فراگیر سراغ جایزه برویم هم هزینه ها بالا رفته و چه بسا اثرات مطلوب جایزه هم از بین رفته و منجر به تقویت خاموشی شود و این کار از نظر روانشناسان و صاحب نظران تعلیم و تربیت هم مردود است . لذا جلسه ای با همکاران ترتیب داده و مسئله را در میان گذاشتیم تا از نظرات همکاران هم بهره مند شویم و پس از بحث گفت و گو نظرات را بررسی کرده واز بین نظرات ، نظر مدیر محترم دبستان را تأیید نمودیم . نظر ایشان این بود که: « بر اساس علاقه دانش آموزان نسبت به جوایز آن ها را امتیاز بندی نموده و با دادن کارت امتیاز دست یابی به جوایز توسط فراگیران صورت گیرد.

در مجموع جوایز را بر اساس میزان علاقه ی فراگیران امتیاز بندی نمودیم که به قرار زیر مشخّص شدند :

1- توپ فوتبال 600 امتیاز 2- پیراهن ورزشی 500 امتیاز 3- راکت و توپ تنیس 400 امتیاز

4- کفش ورزشی 300 امتیاز 5- کتاب 200 امتیاز

هر چایز به شکل نمادین همراه با امتیاز در سبدهای مخصوص در راهرو مدرسه نصب شد ه و در مرحله بعد کارت های 5-10و 20 امتیازی را آماده کرده و عملاَ همه چیز مهیا برای شروع طرح شد.

تصویر: جوایز در معرض دید فراگیران در راهرو مدرسه

8- گرد آوری اطّلاعات ( شواهد 1):

ابتدا شروع به گرد آوری اطّلاعات پیرامون میزان انگیزه نسبت به درس ریاضی نمودیم و سؤال هایی از درس ریاضی طرح کرده و پس از ارزیابی آن سؤال ها توسط همکاران، و در نظر گرفتن متوسط دانش آموزان، میزان روایی و پایایی سؤال ها، به دست آمد که نشان از مناسب بودن سؤال ها بود . سپس دانش آموزان پایه ی پنجم (19نفر) را با این سؤال هاارزیابی.و نتایج را جمع آوری نمودیم .و همچنین مشاهدات خود را نسبت به رفتار فراگیران در کلاس درس ریاضی مورد بررسی قرار داده و نظر آن ها نسبت به درس ریاضی را جمع آوری نمودیم .

9- تجزیه و تحلیل (تفسیر) اطّلاعات (شواهد 2):

پس ازجمع آوری نظرات و مشاهدات و پرسشنامه ها و مطالعه ی اسناد و مدارک و بحث و گفت گو ها ، اطّلاعات حاصل از این ارزیابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نشان می داد که نتیجه مشاهدات و نظر خواهی از فراگیران و نمرات ارزیابی بسیار پایین بود و حدود 35% به سئوالات پاسخ داده و نمره بالاتر از 10 گرفته بودند که این نشان از ضعف و نداشتن انگیزه در فراگیری درس را نشان می داد.1 .

) تمامی اطلّاعات و آمارها و نمودار های مربوط به گرد آوری داده ها در ضمیمه موجود است.

1- اجرای اقدام بهینه :

همانطور که در فصل قبل بیان شد عدم انگیزه برای فراگیری کاملاً مشهود بود . و چون امسال هم از طرف اداره آموزش و پرورش منطقه ی خود با شعار توجه بیش از پیش به ریاضی نامگذاری شده بود لذا این شعار را سرلوحه کارمان قرار داده و تصمیم گرفتیم طرح را عملی نماییم به این صورت که کارت های 5-10- و 20 امتیازی چاپ شده و ضمن استفاده از روش های نوین و فعّال در صورت هر اقدام مؤثر از سوی دانش آموزان به ترتیب اهمیّت کار و فعّالیّت به آن ها کارت امتیاز داده شد. و همچنین در پایان هر هفته یک امتحان کتبی هم گرفته و معدّل این نمرات برا محاسبه نموده و در پایان ماه دانش آموزان رتبه بندی شده و به اطّلاع اولیا و خود آن ها رسانده می شد. پس اقداماتی که صورت گرفت به ترتیب زیر بود:

الف) چاپ کارت های امتیازی

ب) قرار دادن اجناس مورد علاقه آن ها در سبد های مخصوص در راهرو مدرسه به عنوان نمادین جوایز

ج) استفاده از روش همیاری و مشارکت فعّال

چ) تغیر چیدمان کلاس به صورت گروه بندی و تعاملی

ح) استفاده از ابزار و وسایل کمک آموزشی و رسانه

د) توجیه بچه ها مبنی بر این که هر کس تا قبل از نوبت اول 600 امتیاز کسب کند جایزه اش توپ فوتبال و بقیّه امتیازات جوایز زیر را دریافت خواهند کرد :

- 500 امتیاز لباس ورزشی

- 400 امتیاز توپ و راکد تنیس

- 300 امتیاز کفش ورزشی

- 200 امتیاز انواع کتاب های داستان

و اعلام نمودیم در دادن جوایز هیچ محدودیتی نیست و اگر همه بالاترین امتیاز را بیاورند برای همه توپ خواهیم خرید.

ه) انجام آزمون کتبی در پایان هر هفته وکسب نمره ی بیست کارت 20 امتیازی ، نمره ی 18 و 19 ده امتیازی و نمره ی 16و 17 پنج امتیاز می گرفتند در ضمن پایان هر هفته به گروه فعّال هر گدام 15 امتیاز تعلق می گرفت . و اگر دانش آموزی به سئوالات شفاهی و پای تخته ی معلّم هم پاسخ می داد تا پایان هفته هر کس می توانست چهار کارت 5 امتیازی بگیرد

ی) فراگیران در پایان هر ماه بر اساس امتیازات گرفته شده رتبه بندی می شد ند و رقابت سالمی چهت بالا بردن رتبه از سوی فراگیران صورت می گرفت و در پایان هرماه مجموع رتبه ماه های فبل با رتبه آن ماه در کلاس نصب و در طی جلسات پایان هر ماه به اطّلاع اولیا میرسد و احیاناً ضعف های موجود به اولیا گفته می شد و آن ها تلاش می کردند تا نقایص فرزندان خود را برطرف سازند

پس از جهار ماه استمرار کار آزمون پایانی انجام شد و نفراتی که امتیازات مشخص شده را کسب نموده بودند در طی مراسمی با حضور اولیا و مسئولین برگزار و جوایز خود را دریافت کردند .

تصاویر: اهدای جوایز در پایان دوره با حضور اولیا و مسئولین

2- ضرورت اجرای طرح :

بر هیچ کس پوشیده نیست که عامل تشویق و تنبیه اثرات زیادی در ایجاد انگیزه در هر کاری دارد به خصوص اثر تشویق بیش از تنبیه بیان شده است . حتی در دین اسلام آیات و روایات و احادیث متعددی داریم که بر اثرات تشویق و تبیه در تعلیم و تربیت تأکید دارند و اصولاًخداوند وجود جهنم و بهشت را مطرح می کندکه همان تشویق نیکوکاران ( بهشت ) و تبیه بدکاران (جهنم) را قرار داده است . همچنین امر تشویق بر هیچکدام از صاحب نظران تعلیم و تربیت ، روانشناسان و متفکران پوشیده نیست که اثرات مثبتی در آموزش دارند و امر تشویق و رقابت سالم در پیشرفت یادگیری تأثیر بسزایی دارد در صورتی که تشویق مورد علاقه فراگیر و مداوم باشد و منجر به خاموشی نشود. لذا به نظر می رسد اگر معلمان اجرای سنتی کلاسداری را به اجرای فعّال و پویا و برانگیزاننده تبدیل نمایند ارتقای پیشرفت تحصیلی را به همراه خواهد داشت .

3-توافق در مورد راه حل های اجرایی :

در حین انجام کار با همکاران مجرب طرح خود را مطرح می نمودیم و در طول جریان اجرای طرح از ایشان نظر خواهی می نمودیم و در مورد نحوه ی ارائه ی کارت های امتیازی ، رتبه بندی و اعلام رتبه ها در کلاس و نحوه ی ارزشیابی ها و دادن امتیاز نظرات همکاران را جویا می شدیم و از انتقادات و پیشنهادات آن ها بهره میبردیم همچنین مدیر محترم دبستان نسبت به اجرای طرح بسیار خرسند بوده و همکاری ها، ونظرات سازنده ای می دادند و اولیاهم نسبت به اجرای طرح و پیشرفت تحصیلی فرزندانشان اظهار رضایت می کردند و در مجموع نظرشان نسبت به طرح و نحوه ی اجرا بسیار مثبت بود. و آن را طرحی قابل اجرا ، پویا و برانگیزاننده در فراگیران می دانستند.

1- گرد آوری داده ها درباره ی تأثیر اقدام ( شواهد 2)

برای اینکه مطمئن شویم و دقیقاً مشخص شود که روش های به کار گرفته شده تا چه حد موءثر بوده اند فعّالیّت های زیر را انجام داده و به گرد آوری اطّلاعات پرداختیم :

الف) تهیّه ی یک فرم برای اینکه میزان علاقه مندی و میزان رضایت فراگیران را بسنجیم

ب) فرم نظر خواهی از اولیا نسبت به میزان رضایت ومیزان انگیزه فرزندشان نسبت به ریاضی و تلاش درسی در خانه ج ) برگزاری آزمون پایانی و ارائه سؤال های معلّم ساخته به نحوی که پیشرفت درسی فراگیران را بسنجیم . فرم های نظر خواهی و سؤال ها را به تعداد چاپ و در پایان دی ماه فرم شماره ی الف را بین دانش آموزان و فرم ب را بین اولیا توزیع و نظرات آن ها را جویا شده و سپس به برگزاری آزمون ریاضی از نوع سؤال های معلم ساخته نموده و میزان نمرات را با پیش آزمون مقایسه کردیم .

2- تحلیل شواهد (2) و تأثیر اقدام :

پس از جمع آوری اطّلاعات از فرم های توزیع شده شروع به تجزیه و تحلیل داده هاوارائه ی نمره به آزمون پرداخته ومشاهدات خود را ثبت نمودیم که شواهد( که در پیوست آمده) نشان می داد که درصد بسیار بالایی از بچه ها و اولیا آن ها مثبت و میزان بالایی از رضایت از طرح را نشان می داد همچنین آزمون معلم ساخته را بررسی نمودیم که باز درصد بسیار بالایی از بچه ها نمرات عالی را کسب کرده بودند که نمرات پیش آزمون و پس آزمون بسیار تفاوت را نشان می داد و مثلاً دانش آموزانی که در مهر ماه نمراتشان زیر 10 بود به نمره ی بالای 15 ارتقاء یافته بودند و در مجموع در مقایسه با ماه های قبل نمرات عالی گرفته بودند و همچنین شوق و رغبت در فراگیری ریاضی در بین فراگیران موج می زد .

( شواهد و آمار در ضمیمه موجود است)

تصویر: برگزاری آزمون

1- ارزیابی طرح توسط افراد مطّلع:

با توجّه به این که در این طرح از روش های نوین تدریس از جمله گروه بندی کلاس ، استفاده از رسانه و وسایل کمک آموزشی و در مجموع از روش مشارکتی و فعّال فراگیران استفاده شده بود و همچنین از نظر تعامل اولیا با مدرسه و ارزیابی های مستمر در درس ریاضی صورت می گرفت و نحوه امتیاز دهی و رتبه بندی در کلاس و اهدا پاداش به فراگیر در پایان دوره جهار ماهه انجام می شد و نتیجه بسیار موفقی در پیشرفت درسی فراگیران داشت از این رو نتیجه طرح را در طی جلسه ای با حضور همکاران در مدرسه مطرح کردیم و تعداد زیادی از همکاران ، خواهان این شدند که در کلاس هایشان ، و در سایر دروس هم این طرح را عملی کنند و طرح را بسیار موفّق می دانستند . و حتّی بسیاری از همکاران در مدارس دیگر از ما دعوت کردند تا در مورد طرح توضیح داده و دستورالعمل را به آنها نشان داده تا در مدارس خود و سایر دروس اجرا کنند .

2- نتیجه گیری :

در پایان طرح ، و بر اساس گردآوری شواهد و اطّلاعات به دست آمده به این نتیجه رسیدیم که: طرح مذکور در ایجاد انگیزه در فراگیران جهت یادگیری بهترو بادوام ، بسیار مؤثر و در عین حال که کم هزینه بوده ولی بسیار اثربخش و مفید است .

3- پیشنهاد ها :

در پایان پیشنهاد می شود که در تدریس کلیّه ی دروس می توان از این طرح استفاده کرد و در هر سال تحصیلی دوبار به صورت دوره ی اول تا پایان نوبت اول و دوره ی دوم تا پایان سال تحصیلی طرح اجرا شود تا فراگیر انگیزه فعّالیّت را از دست ندهد.و در سال دو نوبت اجرا شود .

تهیّه کنندگان :

حمید فتحی زاده و علی حسین پور –دبستان شهید منتظری –شهرستان گتوند 90-89

موفّق و پیروز باشید

ضمائم و پیوست ها :

نمونه کارت امتیاز

فرم مقایسه نمرات مهرماه تا بهمن ماه

نام و نام خانوادگی

امتیازمهر

امتیاز آبان

امتیاز آذر

امتیاز دی ماه

امتیاز بهمن ماه

معدل امتیاز دی و بهمن

رتبه کلاسی

عملکرد

کامران قنبری

109

112

25/119

120

120

120

اول

+

امیرمحمّد فرجوند

111

75/109

25/113

75/118

25/118

5/118

دوم

+

حسن رحیمی

5/106

25/108

119

25/117

5/119

37/118

سوم

-

سید علی حسینی

25/99

5/105

25/112

5/114

5/119

117

چهارم

+

مجتبی انشائی

5/103

25/99

110

115

5/117

25/116

پنجم

+

بنیامین بیدکانی

5/107

5/99

113

112

75/117

87/114

ششم

+

محمّد بساک

75/100

25/102

25/114

25/111

25/117

25/114

هفتم

=

یاسین پاپی زاده

75/89

5/86

108

75/112

25/114

5/113

هشتم

+

حسین بوعذار

101

102

108

5/110

25/116

37/113

نهم

+

یونس عیدی زاده

5/89

25/88

5/110

75/109

25/116

113

دهم

+

مجتبی منجزی

75/97

5/78

25/109

109

25/115

12/112

یازدهم

+

محمّد رضا نصرائی

37

25/69

5/86

5/93

25/104

87/98

دوازدهم

+

علی رضا لرستانی

25/72

75/69

75/91

86

108

97

سیزدهم

+

سید یاسر حسینی

97

25/84

5/81

75/86

75/105

25/96

چهاردهم

+

علی اکبر کریم نژاد

66

75/60

86

5/90

94

25/92

پانزدهم

+

حسین فرجی

25/59

75/62

5/70

75/81

5/83

62/82

شانزدهم

+

محمّد مرداسی

75/69

25/61

75/77

25/80

25/79

75/79

هفدهم

+

محمّد صادقی

75/72

25/42

75

25/73

75/77

5/75

هیجدهم

+

اشکان خسروی منش

75/57

25/57

75/69

25/65

75/76

71

نوزدهم

+

فرم الف

بنام خدا

دانش آموز عزیز با زدن علامت * میزان علاقه مندی خود را نسبت به درس ریاضی اعلام فرمایید.

اينجا نب ....................................... دا نش آموزپایه ی پنچم دبستان شهید منتظری شهر ترکالکی

نسبت به نحوه ی تدریس و دادن کارت امتیاز و بالا رفتن انگیزه ام در یادگیری این درس

رضايت كامل دارم رضایت ندارم

امضاء واثر ا نگشت ولي دانش آموز:

فرم ب

بنام خدا

اينجا نب ولي دا نش آموز: .......................................

نسبت به نحوه ی تدریس و دادن کارت امتیاز و بالا رفتن انگیزه فرزند در یادگیری درس ریاضی

رضايت كامل دارم رضایت ندارم

امضاء واثر ا نگشت ولي دانش آموز:

فرم ج

آزمون سئوالات معلم ساخته درس ریاضی

صفحه دوم

جدول2: معدل نمرات کلاسی در تمام دوره :

درصدfc

معدلFi

بالای10

تعدادx

cL

0/38

7

19

مهرماه

0/42

8

19

آبانماه

0/63

12

19

آذرماه

0/73

14

19

دی ماه

0/94

18

19

بهمن ماه

0/62

59

95

مجموع

N=190

نمودار پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی

تصویر: نمونه ای از کلاس سرد و بی روح

نمونه هایی از تصاویر مربوط به اجرای طرح (روش فعّال و مشارکتی)

تصاویری از مشارکت فعّال فراگیران

فهرست متابع :

ادهم،علی اکبر (1389): علل ضعف فراگیران در ریاضی ؛مقاله شماره 1 ، گوگل .

ادیب نیا ، اسد(1389): روش های پیشرفته تدریس ؛ جزوه تدریس ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر

آقازاده،محرم (1386): روش های نوین تدریس ؛ تهران ، انتشارات آییژ، چاپ سوم

رمزی فرد، عباس(1377): خانواده به عنوان یک سیستم تعاملی ؛ تهران، پیام مشاور، چاپ ششم

شعاری نژاد، علی اکبر(1364): فرهنگ علوم رفتاری ؛ تهران ، انتشارات سپهر

شیخاوندی، دلاور(1349): برنامه ریزی آ. پ. و رشد اقتصادی و اجتماعی.تهران : اتشارات فردوسی.

فرهنگ لغت دهخدا ، چاپ هشتم

قاسمی پویا، اقبال(1382): راهنمایی معلّمان پژوهنده (اقدام پژوهی ) ؛ تهران ؛ نشر اشاره چاپ چهارم

و سایر مقالات اینترنتی

سایت های مورد استفاده:

HTTP:/HAMYARI.MIHAMBLOG.COM/POST/CATTEGORY.

HTTP:/WWW.OERP.SCH.IR

HTTP:/WWW.RICI.AC.IR

ب

تقدیم به:

این پژوهش را تقدیم می کنیم به کلیّه ی آموزگاران گمنام مقطع ابتدایی که همچون شمع می سوزند تا به آیندگان جرأت اندیشیدن را بیاموزند.

پ

چکیده:

هدف این پژوهش بررسی چگونگی تقویّت و ایجاد انگیزه فراگیران در درس ریاضی با موضوع ؛« چگونه می توانیم انگیزه ی دانش آموزان را برای فراگیری درس ریاضی پایه ی پنجم دبستان شهیدمنتظری بهبود بخشیم ».می باشد. در آغاز سال تحصیلی مشاهده شد که دانش آموزان پایه پنجم این دبستان نسبت به یادگیری ریاضی و زنگ های تدریس این درس بی انگیزه و هیچگونه علاقه ای نسبت به این درس نشان نمی دهند از این روبا استفاده از روش های مشارکتی و فعّال و تهیّه ی کارت های امتیازی و رتبه بندی ماهانه کلاس حس رقابت سالم را ایجاد کرده و بالطبع در جهت تقویت انگیزه گام برداشتیم . در این پژوهش کل کلاس به عنوان نمونه ی آماری انتخاب شدند و با ابزار پرسشنامه ی محقق ساخته به صورت مستمر و پایانی در طول یک نیمسال تحصیلی مورد ارزیابی قرار گرفتند. و در پایان هر ماه میانگین نمرات محاسبه ، و نمرات پایان هر ماه تجزیه و تحلیل می گردید . بر اساس این تحلیل ها در پایان نیمسال اوّل متوجه شدیم که دادن کارت امتیاز و انجام رتبه بندی کلاسی در پایان هرماه باعث ایجاد رقابت سالم و بالا رفتن انگیزه و بالطبع باعث پیشرفت تحصیلی فراگیران شده است

ت

فهرست مطالب:

شماره

موضوع

صفحه

1

اهداء

الف

2

تشکر و قدردانی

ب

3

چکیده

ج

4

فهرست مطالب

د

5

مقدمه

1

فصل اوّل : طراحی و برنامه ریزی

1

پیشینه ی تحقیق

1-1

انگیزه پیشرفت چیست؟

2-1

تأثیر انگیزش بر پیشرفت

3-1

ویژگی های افراد پیشرفت گرا

2

اهداف تحقیق

3

آماده سازی شرایط

4

بیان مسأله

5

بیان وضعیّت موجود

6

ملاک ها و نشانگرهای مربوط به آن

7

آنچه لازم است تغییر یابد

8

گرد آوری اطّلاعات (شواهد 1)

9

تجزیه و تحلیل ( تفسیر)اطّلاعات

فصل دوم: اقدام

1

اجرای اقدام بهینه

2

ضرورت اجرای طرح

3

توافق در مورد راه حل های اجرایی

فصل سوم:مشاهده

1

گردآوری داده ها درباره ی تأثیراقدام بهینه

(شواهد 2)

2

تجزیه و تحلیل شواهد تأثیر اقدام بهینه

فصل چهارم:ارزیابی واعتباربخشی

1

ارزیابی طرح توسط افراد مطلّع

2

پیشنهادها و نتیجه گیری

3

4

ضمائم و پیوست ها

فهرست منابع