تحلیل بازتاب مؤلفه های سیاسی غدیر در اندیشه سیاسی سید قطب الدین نیریزی(متوفی1173 ه ق ) - نادر پروین

چکیده

 تاکنون اندیشه های حضرت علی( ع) که در روز غدیر و پس از آن از سوی پیامبر برای ایشان تبیین شده بود،  از زوایای  گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است، اما  کمتر به صورت مستقل به بازتاب  آن در اندیشه علمای شیعی  عنایت شده است . از این رو در مقاله حاضر تلاش شده است،  بر اساس روش جستاري توماس آرتور اسپريگنز ، مهمترین مؤلفه های مورد نظر حضرت علی در باب روحانیت و حاکمیت سیاسی که در اندیشه سیاسی سید قطب الدین نیریزی (متوفی 1173 ه ق ) بازتاب یافته را  مورد واکاوی قرار گیرد.

سید قطب الدین نیریزی از حکمای شیعه عصر صفوی است که نقش مهمی در تحول گفتمان سیاسی- شیعی زمانه ی خویش داشته است. گرچه معرفت شناسی دینی وی از سوی محققان مورد مطالعه قرار گرفته است ، اما تاکنون اندیشه سیاسی ایشان مغفول مانده است.

نتایج تحقیق حاکی از این است که  نیریزی به پیروی از مؤلفه های سیاسی غدیر  و به تبع آن مؤلفه های اصیل علوی از جمله نهج البلاغه و زیر مجموعه های آن همچون تعقل گرایی و اختیار باوری سعی در بنای اندیشه سیاسی خویش داشته است، از اینرو  نقد علمای قشری ، نقد حاکمیت صفوی، توجه به اهمیت و جایگاه مردم در اداره جامعه و انتخاب سلطان، مهمترین دلالتهای تبیینی( وضعیتی) و تأکید بر عمل مسؤلانه در برابر انزوای عافیت طلبانه، اجرای تعهد نامه سیاسی  مهمترین دلالتها و مقومات هنجاری و تضمنات سیاسی اندیشه  سید قطب الدین نیریزی بوده که همگی ریشه در سیره و اندیشه علی(ع) و مالک اشتر در امر حکومت داری داشته است.

کلیدواژه ها: ، علی(ع)،  غدیر ، سید قطب الدین نیریزی، مالک اشتر، اندیشه سیاسی،تشیع، سقوط صفویه ، علمای قشری، حاکمیت صفوی ،حاکمیت سیاسی.

*دکترای تاریخ ایران از دانشگاه خورازمی تهران و مدرس تاریخGmail:parvinnader@gmail.com همراه09189914971